Rzecznik Finansowy zapytał Sąd Najwyższy, czy umowa kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego jest umową wzajemną czy dwustronnie zobowiązującą. Po złożeniu pytania, sądy apelacyjne wydały 20 różnych wyroków, nie wyznaczając jednolitej linii orzeczniczej. Ze względu na złożoność sprawy, Sąd Najwyższy odroczył jej rozpatrzenie do 6 października 2023 r.

Wzajemna czy dwustronnie zobowiązująca – jaka jest umowa frankowa?

Kluczowym zagadnieniem, które jest rozważane przez sądy w sprawach o unieważnienie umowy kredytu hipotecznego w szwajcarskiej walucie, jest określenie, czy umowa ta może być uznana za umowę wzajemną czy dwustronnie zobowiązującą. To właśnie w tym kontekście analizowane są obecne w umowie niedozwolone klauzule.  Po stwierdzeniu nieważności umowy kredytowej, konieczne jest wzajemne rozliczenie stron. Banki żądają zwrotu kapitału udzielonego Frankowiczom, natomiast osoby korzystające z tej umowy  oczekują zwrotu rat kapitałowo-odsetkowych. Sposób, w jaki to rozliczenie będzie przeprowadzone, zależy od klasyfikacji umowy jako wzajemnej lub dwustronnie zobowiązującej. Dotychczas sądy różnie podejmowały decyzje w tej sprawie.

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, umowa uznawana jest za wzajemną, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że to, co jedna strona świadczy, ma być równoważne świadczeniu drugiej strony. Ważnym aspektem jest to, że w przypadku stwierdzenia nieważności umowy kredytowej, każdej ze stron przysługuje prawo zatrzymania świadczenia, dopóki druga strona nie zwróci otrzymanego świadczenia lub nie zabezpieczy roszczenia o jego zwrot.

frank szwajcarski moneta

Z powodu powszechnego korzystania przez banki z prawa zatrzymania, Rzecznik Finansowy wystąpił do Sądu Najwyższego o wydanie orzeczenia, czy „umowa o kredyt bankowy (…) powinna być uznana za umowę wzajemną czy też umowę dwustronnie zobowiązującą, ale nie wzajemną”. W sytuacji, gdy umowa zostałaby zakwalifikowana jako umowa dwustronnie zobowiązująca, stronom nie przysługiwałoby prawo zatrzymania.

Rzecznik Finansowy złożył wniosek, aby umowa kredytowa została sklasyfikowana jako dwustronnie zobowiązująca, ale nie wzajemna. Jego stanowisko jest uzasadnione faktem, że w umowie wzajemnej „strony wykonują różnorodne świadczenia, ale o zasadniczo równoważnej wartości”. Dodatkowo, wskazał, że „zwrot przedmiotu umowy kredytowej po upływie umówionego okresu nie stanowi ekwiwalentu dla świadczenia kredytodawcy, podobnie jak zastrzeżone oprocentowanie nie nadaje umowie kredytowej charakteru umowy wzajemnej”.

Znaczący głos TSUE w sprawie o wzajemność umowy

Na chwilę obecną nie jest wiadome, jak stanowisko, które przyjmie TSUE wpłynie na kwalifikację umowy kredytowej CHF. Wiadomo natomiast, że w listopadzie 2021 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zwrócił się do Trybunału z serią pytań dotyczących kwestii wzajemnych rozliczeń po stwierdzeniu nieważności umowy kredytowej i terminów przedawnienia roszczeń. Jedno z pytań dotyczyło również „prawa zatrzymania”, a mianowicie tego czy zarzut zatrzymania da się pogodzić z ochroną konsumenta. Warto podkreślić, że niektóre sprawy zostały zawieszone w oczekiwaniu na wyrok TSUE.

Więcej informacji: www.bankier.pl